Armoede zet mensen aan de kant.
Tijdens de opening van de Weeggeefkast in de bibliotheek op woensdag 9 februari jl., hield Dinie Mulder een vurig pleidooi tegen armoede in ons land. Een betoog waarvan de kern misschien wel was: “Zet niemand aan de kant, ook al ben je het niet met elkaar eens. Leven in armoede maakt dingen in mensen los, waar je als overheid zelf debet aan bent.” Hieronder een weergave van haar speech.
Allereerst complimenten voor de mensen van de bibliotheek die met de weggeefkast een mooi initiatief hebben genomen. De bibliotheek laat met het openen van deze weeggeefkast zien dat ze oog heeft voor de nood onder mensen. Niet dat ze daar de oplossing kunnen bieden. Wel dat ze zich in willen zetten voor mensen die het moeilijk hebben en daar zijn we trots op.
Toch sta ik hier vooral met een groot gevoel van schaamte.
In deze kast zitten geen luxe-artikelen maar spullen die mensen dagelijks nodig hebben voor hun persoonlijke verzorging zoals luiers, menstruatiemiddelen, shampoo en zeep. Dat dit in een welvarend land als Nederland nodig is en dat er een steeds grotere groep mensen is
die is aangewezen op voedselbanken, kledingbanken en weggeefkasten vind ik onverteerbaar.
Onlangs is in Rotterdam, aan de Erasmus Universiteit de eerste Nederlandse hoogleraar Kinderarmoede benoemd. Ik vind dit kenmerkend voor hoe wij in ons land met armoede omgaan. We tuigen van alles op: hulpverleningscircuits, ingewikkelde infrastructuren, een complete industrie rondom armoedebeleid. Maar we lossen het probleem niet op, integendeel. De cijfers spreken voor zich: één miljoen Nederlanders moet rondkomen van het sociaal minimum. In Rotterdam groeit op dit moment 1 op de 6 kinderen op in armoede en in Friesland wint Smallingerland de treurige hoofdprijs voor het hoogste percentage laaggeletterden: 16%.
Die 16% zijn niet evenredig over de gemeente verdeeld. Beter gesitueerde wijken als
de Sanding of Drachtster Vaart scoren heel laag, terwijl er in andere wijken juist veel laaggeletterden wonen. Bij een herstructureringsproject bij mij in de wijk bleek dat 7 op de 10 van de mensen problemen had met het tot zich nemen van de informatie van de woningcorporatie en de gemeente. Moeite met lezen en schrijven gaat helaas vaak hand in hand met armoede.
Ik ben bang dat veel van degenen die meer geluk hebben in het leven, niet beseffen wat zich afspeelt achter de voordeur bij arme mensen. Voor hen is armoede slechts een woord, maar wat betekent armoede voor degenen die ermee te maken hebben?
Als je in de schulden zit, je bankrekening maximaal rood staat en je beurs leeg is, dan kun je dus echt helemaal niets meer kopen, ook niet als het w.c.-papier op is. Dan behelp je je met stukjes krantenpapier. Denk niet dat dit niet waar is, ik heb het zelf gezien. Dan moet je kiezen: nemen we vanochtend ontbijt of eten we vanavond warm? En wat zijn kinderen lastig, want wat groeien ze snel. Alwéér nieuwe schoenen, alwéér nieuwe kleren. Het jongetje dat op school vanwege zijn uiterlijk gepest wordt en een nieuwe fiets nodig heeft. Daar kan maar heel weinig geld aan worden besteed dus wordt het een meisjesfiets met roze accenten. Hij zit nu op een andere school… Dat is armoede in ons “gave landje” vandaag de dag.
Opgroeien in armoede, dat doet wat met je. Daar pluk je waarschijnlijk je hele verdere leven de zure vruchten van.
Onlangs werden in Amerika de eerste resultaten gepubliceerd van een onderzoek waarbij een groep kansarme, pas bevallen vrouwen, gedurende vijf jaar 333 dollar per maand extra kreeg te besteden.
Een contrôlegroep kreeg 20 dollar. Al na een jaar blijkt er een significant verband te zijn tussen extra geld en de ontwikkeling van de hersenfunctie van de kindjes op het gebied van leren en taal.
“Armoede uit zich niet alleen in zeer beperkte middelen, maar ook in sociale uitsluiting, slechte gezondheid, een kortere levensverwachting van 7 jaar en beperkte toegang tot onderwijs.” (De nationale ombudsman). Hier zie ik een vicieuze cirkel: meer achterstand in gezondheid, minder scholing dus meer armoede die als erfenis wordt doorgegeven.
Die vicieuze cirkel brengt een groot gevaar met zich mee. Mensen voelen zich buitengesloten door die stomme maatschappij, die rotpolitiek die er voor zorgt dat ze niet mee kunnen doen. Ze worden door de overheid hardvochtig (toeslagenaffaire) en minachtend behandeld. Niet raar dat je dan je heil elders zoekt en gevoelig wordt voor complottheorieën.
Elk mens wil gehoord en gezien worden en die behoefte kan binnen dat soort groepen worden vervuld.
De boosheid op de overheid kan ik goed begrijpen, want het is diezelfde overheid die juist deze groep steeds meer financieel uitknijpt en het leven voor hen steeds ingewikkelder maakt. Dure boodschappen, een lagere uitkering met strenge voorwaarden, de energie-
transitie die zoals we inmiddels weten, leidt tot een nieuw fenomeen: energiearmoede. En overal hebben we regeltjes en formulieren voor maar die zijn vaak zo ingewikkeld dat je minimaal hbo-niveau nodig hebt om ze te kunnen invullen en begrijpen en dat niveau hebben deze mensen meestal niet. Dan is een foutje snel gemaakt.
Voor mij is armoede een politieke keuze. Als we bereid zouden zijn de welvaart op een eerlijker manier te verdelen hoeft er in een rijk land als Nederland geen armoede te zijn. Ik vind dat zeer, zeer kwalijk en het betekent ook dat niet degenen die armoede overkomt, maar wij allen, als samenleving, ons zouden moeten schamen omdat vaak geldt: het is wel hun schúld, maar niet hún schuld.
Om dit onrecht te veranderen heb je in een democratie altijd een politieke meerderheid nodig en daarom ben ik blij dat ik een aantal andere politieke partijen uit de gemeenteraad bereid heb gevonden om de openingshandeling samen te verrichten. Want armoede kunnen we niet accepteren en we moeten er alles aan doen om het de wereld uit te helpen en dat lukt ons niet alleen.
Dinie Mulder