Dat was de eerste kreet die ik hoorde naar aanleiding van de discussie in de gemeenteraad over de winkelopeningstijden. Overigens kan je dit soort kreten bij bijna elk controversieel onderwerp opvangen (vervang winkeltijden maar eens in gedachten door AZC) en bijna altijd komen ze van diegene die niet hun zin krijgen. Daarmee is het verleidelijk om te zeggen dat het gewoon bij democratie hoort, maar dat is toch wat te eenvoudig.
We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk; deze uitspraak is van de Rotterdamse hoogleraar Jan Rotmans en daarmee wil hij aangeven dat de dynamiek van veranderingen in onze samenleving van een nieuwe orde is. De manier waarop we leven, werken en communiceren is door techniek (internet) en opleiding/kennis fundamenteel verandert. Populair gezegd zijn we veranderd van ‘dom en hiërarchisch’ naar ‘individualistisch en mondig’.
Als de samenleving verandert zal ook de wijze waarop we die besturen zich moeten aanpassen. Onze partij heeft net haar 70-jarig jubileum gevierd. En ik ben ervan overtuigd dat juist in deze nieuwe individualistische netwerksamenleving onderlinge solidariteit misschien zelfs wel meer dan ooit noodzakelijk is en niet vanzelfsprekend. En daarmee ook een partij als PvdA harder nodig is dan ooit. Maar we zullen ons wel moeten aanpassen aan de nieuwe tijd, de nieuwe vraagstukken. Was de maatschappelijke verankering van onze partij traditioneel ingebed in een netwerk van ‘vakbond tot voetbalveld’, in deze nieuwe tijd zijn deze verbanden weggevallen. En we weten nog niet hoe we dit met twitter of andere nieuwe communicatiemedia kunnen vervangen. Ik kwam hierover voor de gemeente wel een aantal leuke ideeën op internet tegen:
De tweede mening: Geef mensen de kans een afwijzing van de gemeente waar ze het niet mee eens zijn, voor te leggen aan een groep burgers die zich in de zaak verdiept en tot een eigen oordeel komt. Een second opinion of in gewoon Nederland: de tweede mening. Is de groep het met de gemeente eens? Dan wint de gemeente aan vertrouwen. Is de groep het er niet mee eens? Dan kun je als gemeente leren van hun argumenten
Publieke beraadkamers: De gemeente voert gesprekken met burgers, ambtenaren, ondernemers, bestuurders en politici die zelf persoonlijk betrokken zijn bij het onderwerp dat ter tafel ligt. Hierbij staat de dialoog en het verkrijgen van inzicht centraal in plaats van het voeren van debat.
Open de raad: Door een overzicht van wat de prestaties van raadsleden zijn krijgt de kiezer inzicht in wat ‘zijn’ raadslid doet en wat hij of zij heeft beloofd. Door alle activiteiten per individueel raadslid systematisch inzichtelijk te maken kunnen als de verkiezingstijd is aangebroken burgers hun raadsleden op basis van geleverde prestaties controleren en selecteren.
Jury raad: Analoog aan de Amerikaanse juryrechtspraak waarvoor iedere Amerikaan beschikbaar moet zijn zou ook voor de gemeentelijke jury raad iedere inwoner geselecteerd en opgeroepen kunnen worden. De jury raad wordt door de gemeenteraad gevraagd over belangrijke lokale dilemma’s een oordeel te geven. Doordat iedere inwoner voor deze jury raad geselecteerd kan worden is de maatschappelijke verankering breder dan de via ledenraden en partijpolitiek geselecteerde raadsleden.
Al deze ideeën hebben gemeen dat zij de burger buiten de politieke partijen om meer wil betrekken bij de publieke besluitvorming. Dat is begrijpelijk als je kijkt naar representativiteit; de opkomst bij lokale verkiezingen en het aantal leden van politieke partijen is immers laag. En er zijn dan ook veel inwoners ‘boos, bang en afgehaakt’. Met het initiatief van Waarde is binnen de partij een begin gemaakt met het aanpassen aan de veranderende tijd. Dit is een mooie eerste stap is. Om de volgende 70 jaar een even zinvolle rol te vervullen als de afgelopen 70 jaar zullen ook wij (en alle politiek partijen) hun rol invulling opnieuw moeten uitvinden. Veel burgers zijn intussen vooral ‘boos, bang en afgehaakt’. Kansen genoeg dus.
Overigens zondagmiddag toch weer naar Gorredijk om boodschappen in te slaan: het blijft jammer dat dit in Drachten nog niet kan!
Maarten Noordhoff